Świadczenie pielęgnacyjne
INFORMACJA DOTYCZĄCA ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO
OD 1 STYCZNIA 2024 R.
Stosownie do art. 63 ust. 16 ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym organ wypłacający świadczenie pielęgnacyjne w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu, informuje osoby pobierające świadczenie pielęgnacyjne o zmianach w zasadach dotyczących uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego.
Powyższy przepis wszedł w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, tj. w dniu 10 sierpnia 2023 roku, dlatego organ realizujący świadczenie pielęgnacyjne jest zobowiązany do dnia 10 października br. poinformować osoby zainteresowane o zmianach jakie wynikają z ogłoszonej w dniu 26 lipca 2023 roku ustawy uchwalonej w dniu 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 roku poz. 1429). Zgodnie z wprowadzonymi zmianami obowiązującymi od dnia 10 sierpnia 2023 roku zasiłek pielęgnacyjny pozostaje w katalogu świadczeń rodzinnych wskazanych w ustawie z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych.
Dochody osób z pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152 lit. c, pkt 153 lit. c i pkt 154 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustalane będą na podstawie oświadczenia dotyczącego każdego członka rodziny.
Kwota przysługującego na podstawie przepisów dotychczasowych świadczenia pielęgnacyjnego - podlega waloryzacji w trybie i na zasadach określonych w art. 17 ust. 3a-3d ustawy o świadczeniach rodzinnych.
ZMIANY DOTYCZĄCE ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO OD 1 STYCZNIA 2024 ROKU:
I. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:
matce albo ojcu,
innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
opiekunowi faktycznemu dziecka,
rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo- wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego
- jeżeli sprawują opiekę nad osoba w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Osobom, o których mowa w pkt 1-3, rodzinie zastępczej i osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka sprawującym opiekę nad więcej niż jedną osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, wysokość świadczenia pielęgnacyjnego podwyższa się o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.
W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:
osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów;
osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.
Ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek małżonków, jednego z małżonków, rodziców, jednego z rodziców, opiekuna faktycznego dziecka, opiekuna prawnego dziecka, rodziny zastępczej, osoby prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektora placówki opiekuńczo- wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego osoby uczącej się, pełnoletniej osoby niepełnosprawnej lub innej osoby upoważnionej do reprezentowania dziecka lub pełnoletniej osoby niepełnosprawnej, a także osób, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny.
Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko umieszczone w pieczy zastępczej może złożyć wyłącznie odpowiednio rodzina zastępcza, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektor regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektor interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
Organ właściwy odmawia przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli osoba ubiegająca się o to świadczenie uniemożliwi przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 23 ust. 4aa, lub nie udzieli podczas tego wywiadu wyjaśnień co do okoliczności objętych wywiadem.
Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie uniemożliwiła przeprowadzenie wywiadu, o którym mowa w art. 23 ust. 4aa, lub nie udzieliła podczas tego wywiadu wyjaśnień.
II. Zmiany dotyczące osób już uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego
Uchylone zostają przepisy art. 17 ust. la i ust. Ib ustawy o świadczeniach rodzinnych, które dawały prawo do tego świadczenia osobom innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, jeżeli jej rodzice zmarli, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu albo nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3 (opiekuna faktycznego dziecka, osoby będącej rodziną zastępczą spokrewnioną), lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia.
Zgodnie z przepisami art. 63 ust. 1-3 ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym w sprawach o świadczenie pielęgnacyjne, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.
Osoby, którym przed dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym, tj. przed 1 stycznia 2024 roku, albo od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, zachowują, na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo do świadczenia pielęgnacyjnego nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane.
Osoby zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 roku jest złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności.
Do osób pobierających na podstawie przepisów dotychczasowych świadczenie pielęgnacyjne, stosuje się przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu dotychczasowym.
Uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego po śmierci osoby wymagającej opieki
Osoba pobierająca świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, zachowuje, do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024 r. Osoba, która zachowała prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji opisanej powyżej, nie traci prawa do tego świadczenia, pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia tej osobie prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia.
W powyższej sytuacji nie opłaca się składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne.
ŚWIADCZENIE WSPIERAJĄCE - PRAWO PRZYSŁUGUJĄCE OSOBIE WYMAGAJĄCEJ OPIEKI OD 1 STYCZNIA 2024 ROKU
Ustawa z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym określa warunki nabywania od dnia 1 stycznia 2024 roku świadczenia kierowanego do osób niepełnosprawnych mających potrzebę wsparcia, zwanego dalej „świadczeniem wspierającym”, oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia.
Zgodnie z tą ustawą świadczenie wspierające przysługuje obywatelom polskim a także cudzoziemcom jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję
ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 6bJ ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zwanej dalej „decyzją ustalającą poziom potrzeby wsparcia”, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Świadczenie wspierające zgodnie z art. 4 w/w ustawy jest świadczeniem miesięcznym, którego wysokość zależy od decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określanego w skali od 70 do 100 punktów. Poniżej tabela określająca miesięczną wysokość świadczenia wspierającego w zależności od decyzji ustalającej poziom wsparcia wg skali punktowej:
|
l.p. |
Miesięczna wysokość świadczenia wspierającego |
Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia w skali punktowej |
|
1 |
220% renty socjalnej |
od 95-100 punktów |
|
2 |
180% renty socjalnej |
od 90-94 punktów |
|
3 |
120% renty socjalnej |
od 85-89 punktów (od 85-86 punktów)* |
|
4 |
80% renty socjalnej |
od 80-84 punktów* |
|
5 |
60% renty socjalnej |
od 75-79 punktów* (od 75-77 punktów)** |
|
6 |
40% renty socjalnej |
od 70-74 punktów** |
Wysokość renty socjalnej wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 marca 2023 roku wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1588,44 zł. */**UWAGA: Osoby, którym ustalono poziom potrzeby wsparcia w skali punktowej na poziomie od 78 do 86 punktów będą mogły starać się o świadczenie wspierające od dnia 1 stycznia 2025 roku. Natomiast osoby. których poziom potrzeby wsparcia został ustalony od 70 do 77 punktów będą mogły skorzystać z tego świadczenia od dnia 1 stycznia 2026 roku.
Od 1 stycznia 2024 roku jedynie osoby wymagające opieki, na które przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego będą mogły otrzymać świadczenie wspierające jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, potrzebę tg określono w skali na poziomie od 70 do 89 punktów.
Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzi oraz świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następują na wniosek osoby niepełnosprawnej lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania. Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna. Jeżeli osoba, której ma zostać ustalone prawo do świadczenia wspierającego, nie posiada decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.
Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia.
Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na wniosek osoby posiadającej orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy łub zaliczonej do jednej z trzech grup inwalidów lub o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, a także na wniosek jej przedstawiciela ustawowego.
Poziom potrzeby wsparcia ustala się w wartościach punktowych w skali od 0 do 100 na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu, o którym
mowa w art. 6b4 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, składa się od dnia 1 stycznia 2024 roku do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
KORELACJA ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO I ŚWIADCZENIA WSPIERAJĄCEGO
Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego.
W przypadku gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyły wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego. W przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
Wypłata świadczenia pielęgnacyjnego podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego.
W przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia, świadczenie pielęgnacyjne wypłaca się od miesiąca, w którym wstrzymano ich wypłatę do końca okresu na jaki je przyznano, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym.
Za nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne uważa się m.in. świadczenie wypłacone za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające.