Specjalny Zasiłek Opiekuńczy

INFORMACJA DOTYCZĄCA SPECJALNEGO ZASIŁKU OPIEKUŃCZEGO

OD 1 STYCZNIA 2024R.

Zgodnie z art. 63 ust. 16 ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym organ wypłacający specjalny zasiłek opiekuńczy w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu, informuje osoby pobierające zasiłek o zmianach w zasadach dotyczących uprawnień do specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Powyższy przepis wszedł w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, tj. w dniu 10 sierpnia 2023 roku, dlatego organ realizujący zasiłek dla opiekuna jest zobowiązany do dnia 10 października br. poinformować osoby zainteresowane o zmianach jakie wynikają z ogłoszonej w dniu 26 lipca 2023 roku ustawy uchwalonej w dniu 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym (Dz.U. z 2023 roku poz. 1429). Ustawa ta oprócz nowego świadczenia wspierającego dla pełnoletnich osób niepełnosprawnych wprowadza zmiany w zakresie zasiłku dla opiekuna, specjalnego zasiłku opiekuńczego oraz świadczenia pielęgnacyjnego.

1. I.                    ZMIANY W PRZEPISACH DOT. SPECJALNEGO ZASIŁKU OPIEKUŃCZEGO

LIKWIDACJA SPECJALNEGO ZASIŁKU OPIEKUŃCZEGO

Z dniem 1 stycznia 2024 r. zostaje uchylony art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujący zasady przysługiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Oznacza to, że od tej daty specjalny zasiłek opiekuńczy nie będzie już przyznawany. Jedynie, na podstawie przepisów przejściowych, zasiłek ten będzie mógł być przyznawany także po 31 grudnia 2023 r. w pewnych przypadkach na zasadzie zachowania praw nabytych.

W PRZYPADKU ŚMIERCI OSOBY WYMAGAJĄCEJ OPIEKI, OSOBA SPRAWUJĄCA OPIEKĘ ZACHOWUJE PRAWO DO OSTATNIEGO DNIA MIESIĄCA NASTĘPUJĄCEGO PO MIESIĄCU, W KTÓRYM NASTĄPIŁ ZGON OSOBY WYMAGAJĄCEJ OPIEKI.

Warunkiem kontynuacji wypłaty w/w świadczeń do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki aby zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024r.

ZASADA PRAW NABYTYCH –KONTYNUACJA POBIERANIA SPECJALNEGO ZASIŁKU OPIEKUŃCZEGO OD 1 STYCZNIA 2024.

Zgodnie z przepisami art. 63 ust. 1-4 ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym w sprawach o specjalny zasiłek opiekuńczy, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.

Dla osób pobierających obecnie specjalny zasiłek opiekuńczy, które będą chciały kontynuować pobieranie tego świadczenia na starych zasadach ustawodawca wprowadziła następujące zasady:

1) w sprawach o specjalny zasiłek opiekuńczy, do których prawo powstało do dnia 31 grudnia 2023 r., stosuje się przepisy dotychczasowe;

2) osoby, którym przed 1 stycznia 2024 r., albo nawet po tej dacie, ale na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., przyznane zostało co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, zachowują na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., prawo do tego świadczenia nie dłużej jednak niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane;

3) osoby, o których mowa w pkt 2 zachowują prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie nad którą sprawują opiekę zostało wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunkiem zachowania prawa specjalnego zasiłku opiekuńczego w tym przypadku będzie złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenia o niepełnosprawności, a następnie złożenie wniosku o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności;

4) prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie również po upływie okresu zasiłkowego na który prawo zostało przyznane (czyli także na kolejne okresy zasiłkowe) pod warunkiem, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.

SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY NIE PRZYSŁUGUJE JEŻELI OSOBA WYMAGAJĄCA OPIEKI MA PRZYZNANE PRAWO DO ŚWIADCZENIA WSPIERAJĄCEGO

Uwaga: przepisy przejściowe o świadczeniu wspierającym wprowadzają również dodatkową, negatywną przesłankę, która przewiduje, że specjalny zasiłek opiekuńczy przyznany na zasadach dotychczasowych oraz zasiłek dla opiekuna, nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego. W konsekwencji tego przepisu wprowadzone zostały także przepisy proceduralne.

Zgodnie z przepisami art. 63 ust. 6-15 ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym w odniesieniu do osób uprawnionych do specjalnego zasiłku opiekuńczego przewidziano:

1)      Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeżeli osoba wymagająca opieki ma przyznane prawo do świadczenia wspierającego,

2)      w przypadku gdy osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyły wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego postępowanie z wniosku o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego zawiesza się do czasu rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego,

3)      w przypadku podjęcia zawieszonego postępowania, o którym mowa powyżej, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, ustala się po dokonaniu przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozstrzygnięcia sprawy z wniosku o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego,

4)      wypłata specjalnego zasiłku opiekuńczego podlega wstrzymaniu, jeżeli osoba wymagająca opieki lub osoba uprawniona do jej reprezentowania złożyła wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego,

5)      w przypadku odmowy przyznania osobie wymagającej opieki świadczenia wspierającego lub pozostawienia wniosku o to świadczenie bez rozpatrzenia, specjalny zasiłek opiekuńczy, wypłaca się od miesiąca, w którym wstrzymano wypłatę do końca okresu na jaki go przyznano, jeżeli osoba spełnia warunki określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu dotychczasowym,

6)      za nienależnie pobrany specjalny zasiłek opiekuńczy uważa się m.in. zasiłek wypłacony za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające,

7)      w przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba pobierająca specjalny zasiłek opiekuńczy zachowuje, do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, chyba że zgon osoby wymagającej opieki nastąpił przed dniem 1 stycznia 2024 r. Osoba, która pobrała specjalny zasiłek opiekuńczy w sytuacji określonej w zdaniu pierwszym, nie traci prawa do tego zasiłku pomimo podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub ustalenia tej osobie prawa do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno- rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym lub świadczenia pieniężnego przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia. W takiej sytuacji za osobę pobierającą specjalny zasiłek opiekuńczy nie opłaca się składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,

8)      do osób pobierających na podstawie przepisów dotychczasowych specjalny zasiłek opiekuńczy, stosuje się przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników w brzmieniu dotychczasowym.

ŚWIADCZENIE WSPIERAJĄCE – PRAWO PRZYSŁUGUJĄCE OSOBIE WYMAGAJĄCEJ OPIEKI OD 1 STYCZNIA 2024 ROKU

Ustawa z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym określa warunki nabywania od dnia 1 stycznia 2024 roku świadczenia kierowanego do osób niepełnosprawnych mających potrzebę wsparcia, zwanego dalej „świadczeniem wspierającym”, oraz zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia.

Zgodnie z tą ustawą świadczenie wspierające przysługuje obywatelom polskim a także cudzoziemcom jeżeli zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Świadczenie wspierające przysługuje osobie w wieku od ukończenia 18. roku życia posiadającej decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 6b3 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zwanej dalej „decyzją ustalającą poziom potrzeby wsparcia”, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia, o której mowa w art. 4b ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Świadczenie wspierające zgodnie z art. 4 w/w ustawy jest świadczeniem miesięcznym, którego wysokość zależy od decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia określanego w skali od 70 do 100 punktów. Poniżej tabela określająca miesięczną wysokość świadczenia wspierającego w zależności od decyzji ustalającej poziom wsparcia wg skali punktowej:

Wysokość renty socjalnej wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 marca 2023 roku wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1588,44 zł.

 */**UWAGA: Osoby, którym ustalono poziom potrzeby wsparcia w skali punktowej na poziomie od 78 do 86 punktów będą mogły starać się o świadczenie wspierające od dnia 1 stycznia 2025 roku. Natomiast osoby, których poziom potrzeby wsparcia został ustalony od 70 do 77 punktów będą mogły skorzystać z tego świadczenia od dnia 1 stycznia 2026 roku.

 Od  1  stycznia  2024  roku  jedynie  osoby  wymagające  opieki,  na  które  przyznano  na  podstawie  dotychczasowych  przepisów  prawo  do  zasiłku  dla  opiekuna  będą  mogły  otrzymać  świadczenie wspierające jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, potrzebę tę określono w skali na poziomie od 70 do 89 punktów.

Postępowanie w sprawie świadczenia wspierającego prowadzi oraz świadczenie to wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Ustalenie prawa do świadczenia wspierającego oraz jego wypłata następują na wniosek osoby niepełnosprawnej lub osoby upoważnionej do jej reprezentowania. Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z tym że nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna. Jeżeli osoba, której ma zostać ustalone prawo do świadczenia wspierającego, nie posiada decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia.

Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na wniosek osoby posiadającej orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy, niezdolności do samodzielnej egzystencji, całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy lub zaliczonej do jednej z trzech grup inwalidów lub o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, a także na wniosek jej przedstawiciela ustawowego.

Poziom potrzeby wsparcia ustala się w wartościach punktowych w skali od 0 do 100 na podstawie obserwacji, wywiadu bezpośredniego oraz oceny funkcjonowania osoby ubiegającej się o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia, przy zastosowaniu formularza w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia dla osób zaliczonych do stopnia niepełnosprawności, a także na podstawie informacji wskazanych w kwestionariuszu, o którym mowa w art. 6b4 ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Wniosek o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, składa się od dnia 1 stycznia 2024 roku do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności